به نقل از «فارس»

وضعیت کانون پرورشی در دهه 70 به روایت حمید گروگان/ نویسندگان غیرکانونی را به کانون آوردیم

تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۲۷۸۴۶

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در کنار کتابخانه‌ها که همان مراکز فرهنگی هستند، واحدی تحت عنوان تولیدات دارد که ذیل آن بخش‌های انتشارات، سینمایی، تئاتر و واحد موسیقی فعالیت می‌کنند. این واحدها تولیدات خود را به مراکز فرهنگی کانون که همان کتابخانه‌هاست ارسال می‌کنند و یا به نمایش می‌گذارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در دهه ۷۰ بخش مطبوعات و نشریات به طور عام به شدت اوج گرفت و انتشارات کانون هم از این رشد غافل نبوده و همراه سایر نشریات، تولیدات بسیاری را روانه بازار نشر کرد.

خبرگزاری فارس سعی کرده است در روایت «کانون پس از انقلاب» به ابعاد مختلف کانون در دوران ۱۸ ساله مدیریت چینی‌فروشان بپردازد. حمید گروگان، نویسنده آثاری چون «گزارش قرآن از دشمنان» و «یاد یار و دیار» که در ۲ بازه‌ زمانی مختلف در دهه ۷۰ مدیریت انتشارات کانون را برعهده داشت با ما در این باره به گفت‌وگو نشست.

حمید گروگان، نویسنده کودک و نوجوان

 آن دوران، قحطی محصولات فرهنگی بود

از سابقه فعالیت‌های خودتان در کانون پرورش فکری بگویید.

من در سه دوره با فاصله‌های زمانی کم و زیاد در کانون پرورش فکری فعالیت داشتم. دوره اول مربوط به اوایل انقلاب می‌شود؛ یعنی حدود سال‌های ۵۹ تا ۶۲ به پیشنهاد محسن چینی‌فروشان که مدیر مرکز آموزش بودند، کارم را در کانون شروع کردم. سمتی نداشتم. من بودم و آقایان معینی، کشاورز، شجاعی، باقری و دو نفر که نقاش و گرافیست بودند. عمده کارم در این دو، سه سال فکر و برنامه‌ریزی برای دستیابی و تولید کتاب و سرگرمی در آن دوران قحطی محصولات فرهنگی بود که به درد بچه‌ها بخورد؛ نتیجه‌اش هشت کتاب و چهار سرگرمی سازنده بود که با همفکری علی معینی به ثمر نشست. بعد که چینی‌فروشان به عنوان مدیر انتشارات به ساختمان مرکزی رفتند، بنده هم به آنجا منتقل شدم و تا سال ۶۲ مشغول مطالعه، پژوهش و نوشتن بودم.

در دو دوره به کانون برگشتم!

دوره دوم، بعد از گذشت هفت سال فعالیت در سازمان پژوهش، در اواخر سال ۶۹ مجدداً با پیشنهاد چینی‌فروشان ـ که حالا سمت مدیریت عامل کانون را داشتند ـ به عنوان مدیر انتشارات مشغول به کار شدم. در دوره سوم، بعد از دوسال دوری از کانون و فعالیات در دفتر کمک آموزشی در سال ۷۴ مجدداً به عنوان مدیر انتشارات و مدیر واحد نوار و موسیقی و نیز استودیو به کانون برگشتم و تا سال ۱۳۸۰ که بازنشسته شدم. کانون پرورشی خانه دومم بود. حالا که ۲۱ سال از پایان کارم در کانون می‌گذرد، خاطرات بسیاری از آن دوران دارم.

محسن چینی‌فروشان، مدیر وقت کانون

در سال‌های ۱۳۷۰ کانون اوضاع نابسامانی داشت

مشکلات کانون پرورش و نحوه تعامل انتشارات کانون با نویسندگان و دیگر عوامل در دوران مدیریت شما در دهه ۷۰ به چه صورت بود؟

سال ۱۳۷۰ که مدیریت انتشارات به عهده‌ام گذاشته شد، کانون اوضاع نابسامانی داشت. سه، چهار مرجع تصمیم‌گیری برای بررسی و تصویب آثار، هرکدام با نگرشی خاص کار خودشان را می‌کردند. بنابراین بین این فراد و مراجعین اصطکاک زیادی به وجود آمده بود. حجم انبوهی از آثار رسیده و کارشناسی نشده خودنمایی می‌کرد. حدود ۱۵۰ اثر کارشناسی شده هم وجود داشت که عمدتاً به تصویب هم رسیده بود، اما ماه‌ها از زمان تصویب‌شان گذشته بود و راه به چرخه تولید نیافته بود. فقط مبالغی را به عنوان پیش پرداخت داده بودند و صاحبانشان مراجعه داشتند و مدام با تلفن پی‌جویی می‌کردند. از سوی دیگر مواجه بودیم با تعدادی از چاپخانه‌ها و لیتوگرافی‌ها که طلب‌های سالیانه داشتند و مرتب مراجعه می‌کردند و گهگاهی داد و بیداد راه می‌انداختند که البته حق هم داشتند.

تیراژ نشریات بالا بود، اما شماره‌های قبلی در انبار خاک می‌خورد!

در این میان چهار یا پنج ماهنامه هم که چند سالی بود در کانون تولید می‌شد و نشریات خوبی هم بود، به دلایل مختلف، تأخیر در چاپ داشتند و بعضاً به گاهنامه تبدیل شده بودند و صدای مشترکین هم در آمده بود. مشکل دیگر تیراژ بالای این نشریات بود که حجم بسیاری از شماره‌های قبل در انبار خاک می‌خورد و معلوم نبود تیراژ وسیع اینها به چه دلیل است.

یک سال و نیم طول کشید که طلب بسیاری از افراد داده شد

خلاصه جاده‌ای پردست‌انداز پیش پایمان بود و موتور انتشارات به آهستگی کار می‌کرد. در چنین موقعیتی با همت همکاران انتشارات سعی کردم در قدم اول، موانع را از پیش پا بردارم. حدود یک سال و نیم طول کشید که پرونده‌ها بررسی شد. طلب بسیاری از افراد داده شد، جواب آثار رسیده و قدیمی به صاحبانشان رسید و آرام آرام کارها نظمی دوباره پیدا کرد.

تولیدات نشر کانون

شوراهای هم عرض در هم ادغام شد و حدوداً بعد از دو سال کارها به روز شد

شوراهای هم عرض در هم ادغام شد و حدوداً بعد از دو سال کارها به روز شد. در طول این مدت، کار ایجاد چاپخانه و لیتوگرافی روبه‌راه شد. تغییراتی در واحد گرافیک به وجود آمد و پا بسیاری از نویسندگان و گرافیست‌ها و تصویرگران به کانون باز شد. دو ـ سه شورای تخصصی پایه‌گذاری شد و تقسیم کار قدری معنی جدی‌تری یافت. یادم نمی‌رود که بیش‌ترین وقت اداره را صرف این کار می‌کردم که با تک‌تک همکاران کانونی و غیرکانونی که در ارتباط با چاپ کتاب‌هایشان مراجعه می‌کردند، بنشینم و به حرف‌هایشان گوش بدهم و برایشان توضیح بدهم که چرا کتابشان به تصویب نرسیده، چه مشکلاتی دارد، نظر اعضای شورای تولید چیست؟ و چه راه حل‌هایی وجود دارد. این گفت‌وگوها را خودم به‌عهده می‌گرفتم و یا به‌عهده‌ یکی دوتا از همکاران انتشارات می‌گذاشتم.

جدایی کتابخانه از کانون بزرگ‌ترین صدمه به پیکر کانون است

به نظر شما نقاط قوت و ضعف تولیدات کانون در دوران مدیریت محسن چینی‌فروشان شامل چه مواردی است؟

بخش‌های تولیدی کانون پرورش فکری شامل انتشارات و گرافیک، سینما، تئاتر، سرگرمی‌های سازنده، واحد نوار و موسیقی بوده و هست و نیز یک بخش بسیار عمده در خدمات رسانی به مخاطبان دارد که همان کتابخانه‌های کانون در اقصی نقاط کشور است. همین جا باید بگویم که این بخش به نظر بنده عمده‌ترین، مهم‌ترین و کارسازترین بخش از مجموع حیطه‌هایی است که کانون به عهده داشته و دارد. اگر کتابخانه‌ها را از بدنه کانون جدا کنیم، گویی دست‌های کانون را از بدنش جدا کرده‌ایم و صدافسوس که مدتی است حرف‌ها و تصمیم‌گیری‌هایی مبنی بر جدا کردن این کتابخانه‌ها و الحاق آن به اینجا و آنجا می‌شنویم، که اگر این اشتباه بزرگ صورت عملی پیدا کند، بزرگ‌ترین صدمه به پیکر کانون خورده است.

نمایی از فیلم بچه‌های آسمان از تولیدات کانون

برخی از فعالیت‌های کانون دارد به خاطره‌های دور تبدیل می‌شود

جشنواره‌های گوناگونی که سال‌ها، یکی از برجسته‌ترین فعالیت‌های فرهنگی و هنری کانون بود، چندسالی است که متأسفانه چراغش خاموش شده و باز نمی‌دانم در بخش سینمایی چرا جشنواره پویانمایی که آن همه با خودش شور و هیجان به میدان آورده بود، دارد به خاطره‌هایی دور تبدیل می‌شود. یا لندرورهای پر از کتاب که با نام کتابخانه‌های سیار روستایی در آمد و شد بود. آیا الان در کوره راه‌های کشور دنده چاق می‌کند و یا در گوشه و کنار خاک می‌خورد؟ اینها را اضافه کنید به جلسات نقد و بررسی شعر و داستان، شوراهای شعر و داستان، فعالیت‌های پرجوش و خروش دو مرکز مهم آفرینش‌های هنری و فرهنگی و نیز موزه تاریخ مرکز تجربیات هنری و واحد موسیقی...

کانون روشنی‌بخش حیطه نوجوانان در کشور به حساب می‌آید

این‌ها مراکزی بود که در زمان تصدی چینی‌فروشان به عنوان مدیرعامل به طور جدی به آنها پرداخته و مشکلاتش احصاء و رفع و رجوع می‌شد، دامنه فعالیت‌هایشان گسترده می‌شد و همین‌ها بود که کانون روشنی بخش در حیطه نوجوانان در کشور به حساب می‌آید.

انتشارات کانون در دوران چینی‌فروشان رشد کمی و کیفی چشمگیری داشت

در زمان تصدی چینی‌فروشان انتشارات چه به‌لحاظ کمی به استناد آمارهای موجود و چه به‌لحاظ کیفی به استناد اظهارنظرها و کارشناسی‌های کارشناسان، نویسندگان، شاعران و منتقدان از رونق خاصی برخوردار بود. در سینمای کودک و بخش پویانمایی کانون در طول این مدت شاهد آثار ماندگار بوده‌ایم که برای اثبات آن می‌توان به آرشیو سینمایی مراجعه کرد. تئاتر کانون، جان تازه‌ای یافت و سرگرمی‌های سازنده که چراغش قبل از تصدی چینی‌فروشان روشن شده بود، ابعاد گسترده و متنوعی یافت. در طول این مدت، کتابخانه‌های مراکز و نیز کتابخانه‌های سیار روستایی به اعتراف مدیران مراکز، دوران طلایی خود را می‌گذراندند. جلسات مدیران هرچند یکبار برگزار می‌شد و این موقعیتی بود که مدیران باهم آشنا می‌شدند و حرف‌هایشان را بزنند و نقدها و پیشنهادهایشان را از نزدیک با مدیر عامل در میان بگذارند.

مراکز فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

مدیریت با سایر بخش‌ها ارتباط و تعامل خوبی داشت

به نظر می‌رسد که مدیریت بلند و ۱۸ ساله آقای چینی‌فروشان، توأم با موفقیت بوده که اگر چنین نبود، زودتر باید این سمت را ترک می‌کرد. دلایلی برای این موفقیت هست؟

حضور مدیرعامل و نیز معاونت‌های مختلف در شهرستان‌ها از دیگر نقاط قوت و عملکردهای آن دوران بود. البته کانون در آن دوران نقاط ضعفی هم داشت. قبل از آن هم بود، حالا هم هست و بعد از این هم نقاط کمبود و ضعف وجود دارد و به قول معروف املای ناگفته‌ است که هیچ غلط ندارد.

بله در دوران چینی‌فروشان هم چه بسا اشتباهاتی چه از ناحیه دست اندرکاران و تصمیم‌گیرندگان مرکز و چه از ناحیه مدیران در شهرستان‌ها، کتابداران و کارشناسان رخ داده باشد، اما مهم سه چیز است: اول اینکه ببینیم تراز و شاخص و آمار چه می‌گویند و چه نشان می‌دهند. دوم اینکه نحوه برخورد عوامل اجرایی کانون در آن دهه با عوامل درون سازمانی و برون سازمانی چگونه بوده است و سوم اینکه آیا عملکردها و تصمیم‌گیری‌های دست اندرکاران آن دوره عمدتاً از روی آگاهی و صداقت بوده و یا از روی ناآگاهی و بی‌صداقتی و بی‌برنامگی و وقت‌گذرانی.

برای رسیدن به آرمان‌ها نخست باید جاده را هموار می‌کردم

خود شما چطور؟ آیا از دوره‌ای که مسؤولیت انتشارات را بر عهده داشتید، راضی هستید؟

به نوبه خودم به عنوان مدیر انتشارات کانون، در هفت هشت سالی که متصدی این کار بودم، خیلی از کار خودم راضی نیستم. باید بهتر از این‌ها عمل می‌کردم. بدون تعارف آنطور که دلم می‌خواست نتوانستم برای کار‌های درازمدت برنامه‌ریزی کنم و تحولی آن‌چنان در سمت و سوگیری و برنامه‌ریزی‌های جدید ایجاد کنم. البته که همه این‌ها دلیلی هم داشت و آن این بود که می‌دیدم برای رسیدن به آرمان‌ها نخست باید جاده را هموار کرد.

برشی از کتاب«گزارش قرآن از دشمنان» اثر حمید گروگان

نخست به روزرسانی اوضاع انتشارات بود و باید به کارهای عقب مانده رسیدگی‌ می‌شد. باید بدهی‌ها پرداخت می‌شد. به صاحبان آثار که کارهایشان مدت‌ها در کانال کارشناسی مانده بود، جواب داده می‌شد. شوراهایی که باید به طور مدام به کارشناسی آثار می‌پرداخت دوباره به حرکت درمی‌آمد و از این قبیل کارها که مدت‌ها وقت می‌خواست که در عرض شش یا هشت ماه به حداقل رسید و تا یک‌ سال ادامه پیدا کرد.

این را اضافه کنید به حجم کارهای جدید که مرتب به انتشارات می‌رسید و باید جواب‌هایی کارشناسی شده و معقول به صاحبان آثار داده می‌شود. یکی دیگر از مشکلات جدی کانون در آن دهه، مراجع مختلف تصمیم‌گیری برای برنامه‌ریزی، تولید و یا تصویب آثار بود که به‌طور طبیعی اصطکاک‌ها و وقت‌گذاری‌های بسیاری با خود داشت. این گونه که هرکدام در حیطه خودشان، کار خودشان را می‌کردند. بدون اینکه متوجه باشند شاخ و برگ‌های درخت انتشارات هم باید از یک رشد معقول و متناسب برخوردار باشد. حل و فصل این موضوع که یکی از سیاست‌های حوزه نشر در کانون آن دوره بود، ماه‌ها به طول انجامید تا بالاخره راه حل‌هایی پیداشد.

عدم نظارت بر تیراژ و قیمت کتاب و انبار و فروش کتاب مشکلات انتشارات کانون بود

مطلب بعدی عدم نظارت بر تیراژ و قیمت کتاب از یک سو و عدم نظارت بر انبار و فروش کتاب از سوی دیگر بود. یادم هست کتاب‌ها و ماهنامه‌هایی با تیراژهای وسیع چاپ می‌شد و در انبار خاک می‌خورد و تیراژ پائین نمی‌آمد! همچنین کتاب‌هایی بود که خواهان داشت و معلوم نبود چرا تجدید چاپ نمی‌شوند.

ویژند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

تعامل بین انتشارات و گرافیک هم باید حل می‌شد

چگونگی تعامل بین انتشارات و گرافیک هم از دیگر مسائلی بود که باید به آن رسیدگی می‌شد. گرافیک تقریباً مستقل عمل می‌کرد و قائل به این بود که در یک کلام، انتشارات کار خودش را بکند و دخالتی در چگونگی طراحی و گرافیک و تصویرگری نداشته باشد و انتشارات حرف از این می‌زد که این دو باید در یک ارتباط معنی‌دار و همسو در حرکت باشند؛ چنین بود که مدت‌های مدیدی وقت بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران را گرفت و با یکپارچگی انتشارات و گرافیک بخش بزرگی از مشکلات نشر به جاده اعتدال نزدیک شد.

تعامل با نویسندگان و نوشاعران که با کانون ارتباط نداشتند، سیاست انتشارات بود

شما برای اعتلای انتشارات کانون در آن سال‌ها چه تدابیری به خرج دادید؟

تعامل با نویسندگان و نوشاعرانی که به هردلیل با کانون رابطه‌ای نداشتند از دیگر سیاست‌های حوزه نشر در دهه ۷۰ کانون بود. تا قبل از این قاعده بر این بود که هرکس مراجعه‌ای برای چاپ کتابش داشت و یا طراحی را پیشنهاد می‌کرد کار به کارشناس ارجاع داده می‌شد، اما این گونه نبود که کانون در اقدامی برنامه‌ریزی شده خود به دنبال طرح‌هایی باشد و از نویسندگان و شاعران شناخته شده دعوت به همکاری کند و پروژه را مدیریت کند. این گونه بود که بعد از چند سال مخاطبان کتا‌ب‌های کانون با تنوعی چشم‌انداز روبه‌رو شدند و نشر کتاب در کانون پرورش از حالتی یکنواخت خارج شد.

اگر بخواهید دوره مدیریت چینی‌فروشان را توصیف کنید در پایان‌بندی این مصاحبه چه خواهید گفت؟

 نکته آخر و شاید مهم‌ترین و کارسازترین سیاستی که آن روزها در نظر همه ما جا گرفته بود و شخص چینی‌فروشان بر آن پایبند بود، چیزی نبود جز داشتن سعه صدر، مهربانی، هماهنگی، همدلی و گوش سپردن به نقد خودی‌ها و غیرخودی‌ها و اینکه درهای اتاق‌هایمان به روی هم باز باشد و مانعی برای ارباب رجوع و طرح‌ پیشنهادها و گلایه‌هایشان درمیان نباشد.

ممنونم از شما.

فارس را با پرونده «کانون پس از انقلاب» در روزهای آتی دنبال کنید.

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: حمید گروگان محسن چینی فروشان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انتشارات کانون پرورش فکری عنوان مدیر انتشارات انتشارات و گرافیک کانون پرورش فکری انتشارات کانون کتابخانه ها حمید گروگان چینی فروشان برنامه ریزی کانون در آن خاک می خورد تصمیم گیری دهه ۷۰ آن دوران سال ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۲۷۸۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انتشارات صهبا از کتاب جدید با نام «حدیث مکارم الاخلاق» رونمایی کرد

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، در آستانۀ برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، انتشارات صهبا (مؤسسه ایمان جهادی) از کتاب «حدیث مکارم الاخلاق» رونمایی کرد.

کتاب «حدیث مکارم اخلاق»، کتابی است اخلاقی، در شرح و تبیین حدیثی از امام صادق علیه‌السلام، که در آن ده صفت از صفات پیامبر اکرم را بیان کرده‌اند؛ یقین، قناعت، صبر، شکر، حلم، حسن اخلاق، سخاوت، غیرت، شجاعت، و مروّت. این کتاب دربردارندۀ متن جلساتی است که مقام معظّم رهبری در سال ۱۳۵۲ شمسی در مسجد کرامت مشهد داشته‌اند، و در آن جلسات این روایت را خوانده، و این صفات را شرح داده‌اند.

البته، برای تکمیل مباحثی که ضبط نشده بوده، و رفع نواقص جلسات، روایت‌هایی از احادیث دروس خارج فقه دوران رهبری معظّم‌له، به کتاب اضافه شده است. کتاب حدیث مکارم الاخلاق در یازده فصل و مطابق صفاتی که در حدیث ذکر شده تنظیم شده است.

لازم به توضیح است که انگیزۀ جمع‌آوری این کتاب از جانب مردم و مخاطبان ایجاد شد که با دل‌های پاک خود، طالب محصولی با محتوای اخلاقی از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حفظه‌الله بودند؛ این کتاب در ۳۹۰ صفحه، در قطع رقعی و با قیمت ۸۵ هزار تومان در فروشگاه اینترنتی انتشارات صهبا به نشانی www.sahba.ir و کتابفروشی‌های سراسر کشور موجود است و علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید کتاب اقدام نمایند.
 
برشی از کتاب:
در روایات صادره از ائمۀ هدی علیهم‌السلام راجع‌به حلم خیلی تأکید شده. در قرآن کریم هم در مقام ستایشِ بعضی از بندگان شایسته و عظیم‌القدر، آنها به صفت حلم توصیف شدند، «اِنَّ اِبراهیمَ لَحَلیمٌ اَوّاهٌ مُنیبٌ». انسان با خودش فکر می‌کند که این حلم چیست و چرا این‌قدر در روایات و کلمات ائمۀ هدی صلوات‌الله‌علیهم که پیشوایان اخلاق و اندیشۀ بشری هستند، تأکید شده راجع‌به حلم، یا در قرآن به‌صورت صفتی برای ابراهیم خلیل‌الله ذکر شده. این انسان را وادار می‌کند که دنبال صفت حلم راه بیفتد در روایات و در لغت و در گفتار بزرگان، تا بالاخره دربیاورد که معنای این صفت چیست؟ آیا همین‌که مردم امروز به آن می‌گویند حلم، این است؟ حلم همین است؟

متأسفانه این صفت هم، این لغت هم، این مفهوم هم مثل واژه و مفهوم صبر یا قناعت یا شکر، در طول زمان تحریف شده. آنچه که ائمۀ ما علیهم‌السلام از آن تعریف کرده‌اند، آن چیزی است، آن‌که ما امروز به نام حلم می‌شناسیم، چیز دیگری است. نمی‌گویم که صددرصد باهم اختلاف دارند، اما پنجاه درصد باهم اختلاف دارند. حالا بنده این را عرض می‌کنم و در روایات درمی‌آوریم مطلب را، تصدیق و قضاوتش با شما عزیزان.۱۶/۱۱/۱۳۵۲

انتهای پیام/